Yin (-) eta Yang (+) -ren Teoria Ekialdeko Medikuntza Tradizionalean
Yin eta Yang-aren teoria Ekialdeko Medikuntza Tradizionalean oinarrizko kontzeptua da, unibertsoaren eta giza gorputzaren aldaketak eta fenomenoen zergatia azaltzen dituena. Yin陰) y Yang (陽bi energia dira, elkarren aurkakoak baina baita elkarrekin harmonizatzen direnak ere, eta honako ezaugarri hauek dituzte:
Yin eta Yang-aren Ezaugarriak
erlatibitatea: Yin eta Yang ez dira kontzeptu absolutuak, erlatiboak baizik. Adibidez, eguna eta gaua, beroa eta hotza, barrualdea eta kanpoaldea alderatuz bereizten dira.
Independentzia: Yin eta Yang elkarren menpe daude existitzeko. Bata ezin da bestea gabe existitu.
Elkarren gutxitze eta hazkundea(消長): Yin eta Yang etengabe aldatzen ari dira, elkarren gutxitze eta hazkundearekin. Adibidez, eguna gau bihurtzen da eta beroa hotz.
Elkarren eraldaketa: Yin eta Yang elkarren artean eraldatu daitezke baldintza jakin batzuetan. Adibidez, hotz muturra bero bihur daiteke.
Banaezintasuna: Yin eta Yang infinituki bana daitezke. Adibidez, ur beroa zati beroagoetan eta hotzagoetan bana daiteke.
Yin eta Yang Ekialdeko Medikuntza Tradizionalean
Ekialdeko Medikuntza Tradizionalean, Yin eta Yang-aren teoria giza gorputza eta gaixotasunak ulertzeko eta tratatzeko erabiltzen da.
Giza Gorputza: Giza gorputzaren hainbat zati eta funtzio Yin eta Yang-en arabera banatzen dira. Adibidez, gorputzaren goiko aldea Yang-tzat hartzen da eta behekoa Yin-tzat, kanpoaldea Yang eta barrualdea Yin.
gaixotasunak: Gaixotasunak Yin eta Yang-aren arteko desoreka baten ondorioz gertatzen direla uste da. Adibidez, gorputzaren hoztea Yin gehiegizkoaren ondorio dela jotzen da, eta sukarra Yang gehiegizkoaren ondorioz.
tratamendua: Koreako Medikuntza Tradizionalean tratamenduaren helburua Yin eta Yang-aren oreka berrezartzea da. Adibidez, izaera beroa duten sendagaiak erabiltzen dira gorputz hotzak dituzten pazienteentzat, eta izaera hotza duten sendagaiak sukarra duten pazienteentzat.
Yin eta Yang eta Bost Elementuak (Oh Haeng)
Yin eta Yang-aren teoria Koreako Medikuntza Tradizionalaren oinarri teoriko garrantzitsua da Bost Elementuen teoriarekin batera. Bost Elementuak dira egurra (木), sua (火), lurra (土), metala (金) eta ura (水), eta Yin eta Yang-aren aldaketak modu zehatzago batean azaltzen dituzte.
Yin eta Yang-aren Garrantzia
Yin eta Yang-aren teoriak hainbat eremutan eragina izan du, ez bakarrik Koreako Medikuntza Tradizionalean, baita filosofian, artean eta ekialdeko kulturan ere. Yin eta Yang-aren harmonia ekialdeko mundu-ikuskeraren kontzeptu nagusia da, oreka eta harmonia baloratzen dituena.
Koreako Medikuntza Tradizionalean (Hanuihak) Bost Elementuen Teoria (Oh Haeng):
Bost Elementuen Teoria Koreako Medikuntza Tradizionalean unibertsoaren eta giza gorputzaren aldaketak eta fenomeno bost elementuren bidez azaltzen dituen sistema filosofiko bat da: Egurra (木), sua (火), lurra (土), metala (金) eta ura (水)Elementu bakoitzak propietate eta sinbolismo espezifikoak ditu, eta uste da naturaren eta giza gorputzaren oreka mantentzen dutela elkarrekiko sorkuntza-erlazioen (相生)eta elkarrekiko murrizpen-erlazioen (相剋).
Bost Elementuen Oinarrizko Kontzeptuak:
-
Egurra (木):
-
Hazkundea eta garapena sinbolizatzen ditu, eta udaberriko energiarekin lotzen da.
-
Giza gorputzean, gibelari eta behazun-maskukuari dagokio.
-
Bere izaera hedapena eta hedapena da.
-
-
Sua (火):
-
Beroa eta argia sinbolizatzen ditu, eta udako energiarekin lotuta dago.
-
Giza gorputzean, bihotzari eta heste mehalari dagokio.
-
Bere izaera igo eta barreiatzea da.
-
-
Lurra (土):
-
Egonkortasuna eta moderazioa sinbolizatzen ditu, eta trantsizio urtaroetako energiarekin lotuta dago.
-
Giza gorputzean, barea eta urdaila dagokio.
-
Bere izaera jasotzea eta eraldatzea da.
-
-
Metala (金):
-
Emankortasuna eta uzkurdura sinbolizatzen ditu, eta udazkeneko energiarekin lotuta dago.
-
Giza gorputzean, birikei eta heste lodiari dagokio.
-
Bere izaera irmotasuna eta garbitasuna da.
-
-
Ura (水):
-
Hotza eta biltegiratzea sinbolizatzen ditu, eta neguko energiarekin lotuta dago.
-
Giza gorputzean, giltzurrunei eta maskuriari dagokio.
-
Bere izaera jaistea eta gordetzea da.
-
Bost elementuen erlazioak
-
Elkarrekiko belaunaldia (相生):
-
Elkarri eusten eta sortzen duten harremana da.
-
Jarraitu ordena: egurrak sua sortzen du, suak lurra sortzen du, lurrak metala sortzen du, metalak ura sortzen du eta urak egurra sortzen du.
-
-
Elkarri eustea (相剋):
-
Elkar mugatzen eta kontrolatzen duten harremana da.
-
Egurren ordena jarraitzen du lurra mugatzen du, lurrak ura mugatzen du, urak sua mugatzen du, suak metala mugatzen du eta metalak egurra mugatzen du.
-
Bost elementuen filosofiaren esanahi sakona (Oh Haeng) ekialdeko medikuntza tradizionalean
Koreako Medikuntza Tradizionaleko Bost Elementuen filosofiak sailkapen material hutsa gainditzen du, unibertsoaren eta giza gorputzaren arteko harreman korapilatsua azaltzen duen sistema filosofiko sakona irudikatzen duena. Bost elementuek ziklo naturala eta giza bizitza zeharkatzen dituzten oinarrizko printzipioak biltzen dituzte, esanahi sakon hauek dituztenak:
1. Unibertsoaren sorrera eta aldaketaren printzipioa:
-
Bost Elementuek unibertsoko gauza guztien etengabeko aldaketa eta zirkulazio prozesua azaltzen dute. Elementu bakoitzak aldaketaren dinamika eta norabide zehatz bat adierazten du, eta elkarren arteko elkarrekintzaren bidez naturaren ordena eta oreka mantentzen da.
-
Honek aldaketa materialak ez ezik, denboraren jarioa, urtaroen aldaketak, bizitzaren jaiotza eta heriotza eta gainerako fenomeno guztiak ere hartzen ditu barne.
2. Gizakiaren eta Naturaren arteko harreman organikoa:
-
Bost Elementuek gizakiak naturaren parte gisa hartzen dituzte, estu lotuta dauden harreman organiko gisa azalduz. Giza jarduera fisiologikoak eta mentalak naturako Bost Elementuen aldaketekin oso lotuta daude, eta naturaren desorekak gizakiaren osasunean eragiten duela uste da.
-
Horrek azpimarratzen du gizakiak ordena naturalarekin harmonian bizi behar duela.
3. Orekaren eta harmoniaren garrantzia:
-
Bost elementuek oreka eta harmoniaren garrantzia azpimarratzen dute elkarren arteko harremanen bidez (相生)eta elkarrekiko murrizpen-erlazioen (相剋). Elementu bakoitza harmonizatu eta orekatu egin behar da, eta edozein alderen aldeko joerak arazoak sortzen ditu.
-
Horrek iradokitzen du oreka eta harmoniaren garrantzia hainbat arlotan, ez bakarrik osasun indibidualetan, baita harreman sozialetan eta ingurumen gaietan ere.
4. Bizitzarako jakinduria eta intuizioa:
-
Bost elementuek giza bizitzaren ikuspegi sakona eskaintzen dute. Elementu bakoitzak giza nortasunaren, emozioen eta portaeraren alderdi desberdinak azaltzen ditu, norbere burua ulertzen eta hausnartzen lagunduz.
-
Gainera, Bost Elementuen printzipioek jendea bizitza jakintsu bat bizitzera gidatzen dute hainbat arlotan, hala nola giza harremanak, bizitza soziala eta garapen pertsonala.
5. Ekialdeko mundu-ikuskeraren muina:
-
Bost elementuak Ekialdeko filosofian, artean eta kulturan oso errotuta dagoen kontzeptu nagusia dira. Yin-Yang-en eta Bost Elementuen filosofiak eragin handia izan du Ekialdeko pertsonen pentsamoldean eta balioetan, naturarekin eta orekarekin harmonia baloratzen duen Ekialdeko mundu ikuskeraren oinarria osatuz.
-
Bost Elementuek Ekialdeko filosofiaren jakinduria sakona biltzen dute, teoria mediko hutsa gaindituz.
Bost Elementuen filosofiak balio nabarmena izaten jarraitzen du gizarte modernoan. Bost Elementuen filosofiaren esanahi sakonek, hala nola naturarekin harmonian bizitzeak, orekaren eta harmoniaren garrantziak eta auto-ulermenak eta hausnarketak, inplikazio ugari ematen dizkiote jende modernoari.